De Sackler familie, Purdue Pharma, OxyContin (kort: ‘Oxy’) en chaos. Wat hebben zij met elkaar gemeen? Hieronder het verhaal van de beruchte opioïde case.
In de wereld van de farmaceutische industrie zijn er enkele namen die zowel bekendheid als controverse hebben vergaard. Een van deze namen is Purdue Pharma, een farmaceutisch bedrijf uit Connecticut in de Verenigde Staten, dat de beruchte pijnstiller OxyContin heeft ontwikkeld. Wat begon als een veelbelovende medische innovatie, escaleerde al snel naar een wereldwijde opioïdencrisis die de gezondheid en het welzijn van ontelbare mensen in gevaar bracht.
OxyContin vs. FDA
Het was 1995 toen Purdue Pharma, onder leiding van Richard Sackler, die OxyContin officieel op de markt wilde brengen als “revolutionaire behandeling voor matige tot ernstige pijn”, maar dan moest het nog wel eerst langs de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA). De goedkeuring liet op zich wachten, omdat Curtis Wright, de toezichthouder binnen het FDA, zijn twijfels had bij het medicijn en de potentiële gevaren die het met zich mee kon brengen. Purdue Pharma zette een doelgerichte inspanning op om de goedkeuring van OxyContin te verkrijgen. Ze presenteerden het medicijn als een nieuwe benadering voor pijnbestrijding, met nadruk op de langdurige afgifte van oxycodon, wat zou resulteren in langdurige pijnverlichting. Ze benadrukten ook dat OxyContin minder snel verslavend zou zijn dan andere opioïde pijnstillers, waardoor het als veiliger werd gepresenteerd.
De rol van Purdue Pharma in het overtuigen van Curtis Wright om OxyContin goed te keuren wordt vaak in twijfel getrokken vanwege de latere onthullingen over de misleidende informatie die het bedrijf over het medicijn heeft verstrekt. Hoewel de exacte details van de communicatie tussen Purdue Pharma en Curtis Wright niet altijd volledig zijn gedocumenteerd, is bekend dat farmaceutische bedrijven vaak uitgebreide informatie en gegevens presenteren om hun producten goedgekeurd te krijgen, soms met behulp van uitgebreide lobby- en marketinginspanningen.
Het uiteindelijke resultaat van Wright’s beoordeling was de goedkeuring van OxyContin door de FDA in 1996. Sommige experts en waarnemers bekijken zijn rol kritisch en suggereren dat zijn goedkeuring van OxyContin en zijn overstap naar Purdue Pharma een potentiële belangenconflict hebben gecreëerd en het regulatoire proces hebben beïnvloed. Anderen benadrukken echter dat de goedkeuring van medicijnen een complex proces is dat meerdere factoren omvat. Feit is dat Wright in oktober 1997 de FDA verliet en in oktober 1998 een functie aangeboden kreeg bij Purdue Pharma, welke hij ook bekleedde. Deze situatie heeft bijgedragen aan de scepsis jegens Purdue en de voormalige FDA officier.
Van onschuldig medicijn naar handel op straat
De goedkeuring opende de weg voor de lancering van het medicijn. Het medicijn werd ook in de media met veel bombarie gepresenteerd als een revolutionair medicijn tegen pijn wat erop neerkwam dat patiënten minder vaak medicatie hoefden in te nemen, waardoor hun comfort en levenskwaliteit verbeterden. Purdue Pharma differentieerde zichzelf op een manier die ongekend was in diens industrie: agressieve marketing. Deze richtte zich volledig op artsen, met name huisartsen, en overtuigde hen dat OxyContin, ontworpen om pijn gedurende 12 uur te verlichten, minder verslavend was dan andere opioïden. Hierdoor konden patienten op legale wijze aan OxyContin komen; de patiënt kreeg wat het wilde, Purdue verkocht meer medicijnen en de huisarts verdiende een aardig zakcentje erbij.
Naarmate het voorschrijven van OxyContin zich in steeds bredere kringen verspreidde, begon geleidelijk het minder gunstige aspect van dit medicijn naar voren te komen. Het medicijn bleek aanzienlijk verslavender te zijn dan Purdue Pharma initieel had beweerd, en de langdurige afgifte was eenvoudig te omzeilen door de tabletten te verpulveren of op te lossen, waardoor een onmiddellijke en intense dosis vrijkwam. Mensen begonnen OxyContin op illegale wijze te misbruiken, op zoek naar een snel en krachtig high gevoel. Hierdoor werd ‘Oxy’, zoals het op straat genoemd werd, ongelofelijk populair en ontstond er een handel die lucratief was voor de dealers.
De verspreiding van OxyContin, die qua werkingsmechanisme en verslaving op heroïne lijkt en daardoor ook de bijnaam ‘arme man’s heroïne’ kreeg, leidde tot een golf van verslaving en overdoses en wakkerde de zogeheten opioïdencrisis aan. Het specifieke aantal sterfgevallen dat direct kan worden toegeschreven aan OxyContin is niet altijd gemakkelijk vast te stellen, omdat veel opioïde-gerelateerde sterfgevallen ook andere opioïden kunnen omvatten naast OxyContin. Bovendien kunnen de statistieken variëren afhankelijk van verschillende rapportagebronnen en de manier waarop sterfgevallen worden geclassificeerd.
In april 2000 publiceerde The Journal of the American Medical Association (JAMA) een onderzoek waarin twee bronnen van gegevens werden onderzocht. Het JAMA-onderzoek constateerde een stijging van 23 procent in het medisch gebruik van oxycodon zonder bijbehorende toename van het illegale misbruik van het medicijn. Desalniettemin constateerden onderzoekers in 1998 een stijging van 93 procent in vermeldingen van oxycodon tussen 1997 en 1998. Wel zijn er verschillende sterfgevallen opgetreden als gevolg van het specifieke misbruik van OxyContin in onder andere Kentucky, Ohio, Virginia en West Virginia. Zo werd in het jaar 2000 in Pike County, Kentucky, 19 sterfgevallen gemeld welke te relateren waren aan OxyContin. In december 2000 werden zeven sterfgevallen door OxyContin-overdosis gemeld in Zuidoost-Kentucky door twee politiebureaus van de staat Kentucky.
Overigens speelt het probleem vandaag de dag nog steeds. In de Verenigde Staten waren er in 2020 meer dan 90.000 sterfgevallen als gevolg van overdoses. Van deze sterfgevallen was bijna 70% gerelateerd aan opioïden, waaronder medicijnen zoals OxyContin.
Juridische gevolgen en neergang van Purdue Pharma
Naarmate de omvang van de crisis duidelijk werd, begonnen gerechtelijke procedures tegen Purdue Pharma en zijn betrokkenheid bij het creëren van de opioïde-epidemie. In 2007 pleitte het bedrijf schuldig aan het misleiden van artsen en patiënten over de verslavende aard van OxyContin en betaalde het een boete van 600 miljoen dollar. Desondanks mocht OxyContin bestaan en Purdue Pharma het product verkopen waardoor de epidemie door bleef gaan.
Na deze boete verschoof Purdue Pharma zijn focus naar opioïde-medicijnen met een afstotend karakter, die moeilijker te misbruiken zijn. Dit werd gedaan in een poging om de misbruik-gerelateerde problemen met medicijnen zoals OxyContin aan te pakken.
Echter, de juridische problemen voor Purdue bleven voortduren. Het bedrijf werd betrokken bij talloze rechtszaken die betrekking hadden op de opioïde-epidemie en beschuldigingen van nalatigheid, misleidende marketing en verkeerd gebruik van opioïde medicijnen. Deze rechtszaken werden aangespannen door individuen, gemeenschappen, staten en overheden die de farmaceutische industrie verantwoordelijk hielden voor de ravage veroorzaakt door opioïde verslaving en sterfgevallen.
Uiteindelijk, op 15 september 2019, diende Purdue Pharma een faillissementsaanvraag. Dit faillissement werd ingediend als onderdeel van een bredere overeenkomst om duizenden rechtszaken die verband hielden met de opioïde-epidemie te schikken.
Purdue Pharma stemde in 2020 in met een schikking van 8.3 miljard dollar en heeft zich schuldig verklaard aan samenzwering en andere aanklachten in verband met diens rol in de opioïde-epidemie. Het bedrijf heeft het grootste deel van deze schikking betaald als onderdeel van het faillissementsproces. De Sackler-familie heeft ook ingestemd met het betalen van 225 miljoen dollar als onderdeel van de schikking. De schikking omvatte ook de verplichting voor Purdue Pharma om zich om te vormen tot een publiekrechtelijke onderneming met een andere naam – Knoa Pharma – en de opbrengsten te gebruiken om bij te dragen aan het aanpakken van de opioïde-crisis.
Is de Netflix serie Painkiller waargebeurd?
De serie Painkiller, welke op het moment van schrijven te zien is op Netflix, is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de situatie rondom OxyContin en Purdue Pharma. De namen van de Sackler-familieleden, Curtis Wright en de rol van OxyContin en Purdue Pharma zijn niet veranderd, maar de show heeft ook elementen geïntroduceerd die niet per se in lijn zijn met de realiteit.
Zo heeft de serie ervoor gekozen om een menselijk gezicht te geven aan de impact van de opioïdecrisis, maar – uit respect voor de slachtoffers – fictieve namen te gebruiken. Zo is de farmaceutische vertegenwoordiger Shannon Schaeffer, verslaafde Glen Kryger en de federale aanklager Edie Flowers, die de juridische zaak tegen Purdue opbouwt, eigenlijk gebaseerd op duizenden ervaringen van verschillende mensen, in plaats van slechts één enkele persoon.
Meer artikelen over Gezondheid
Waar een nieuwe auto naar ruikt en waar de geur vandaan komt
De karakteristieke geur van een splinternieuwe auto is voor sommigen net zo lekker als parfum of zelfs even lekker als …
Naar welke landen kun je reizen zonder QR code of met alleen Corona herstelbewijs?
Met de Omikron variant openen steeds meer landen hun grenzen. Zo maakte Zweden bekend dat het land per 9 februari …
Een objectieve kijk naar de zorgcrisis tijdens de coronapandemie
Een bundeling van de feiten en meningen (van voor - en tegenstanders) over de huidige situatie in de zorg en …
