Turkije is geschrokken van het nieuws over de restauratie van de Meisjestoren in Istanbul, maar waarom eigenlijk en waarom is deze toren zo belangrijk voor de Turken?
Een Tweet van een bezorgde Turkse burger sloeg in als een bom. In de Tweet gaf de Turkse social media gebruiker aan dat ie de Kız Kulesi (Meisjestoren) of Leandertoren, zoals ie ook wel wordt genoemd, niet meer kon zien. Hierna volgden duizenden anderen met allemaal dezelfde vraag: wat is er gebeurd met de Meisjestoren in Istanbul en vooral waarom? Er werd ook een video gedeeld waarop beter te zien is dat in ieder geval het bovenste deel van de toren niet meer bestaat.
Om de frustratie van de Turken beter te begrijpen dienen we terug te gaan in de lange geschiedenis van deze iconische toren.
Geschiedenis Kız Kulesi
De naam Kız Kulesi betekent in het Turks ‘Meisjestoren’, maar de toren had een andere naam voordat de Ottomanen het toenmalige Constantinopel veroverden. De Leandertoren, zoals het toen heette, kreeg deze naam als ode voor het verhaal van Leander, die de Bosporus overzwom om zijn geliefde Hero, die volgens de overlevering een priesteres was die werkte in de tempel van de godin Aphrodite op de bergkammen van Üsküdar, te bereiken.
Overigens is dit niet het enige verhaal dat wordt toegedicht aan de toren. Zo is er ook het verhaal van de prinses waarvan – volgens de legende – wordt gezegd dat ze zal sterven als ze 18 wordt door een slangenbeet. De koning, bang om zijn dochter te verliezen, bouwt hierdoor een toren in het midden van de zee en beschermt zijn prinses door haar hier te plaatsen. Hoewel de koning denkt dat hij op deze manier zijn dochter tegen de slang zal beschermen, veroorzaakt een slang die uit de druivenmand komt de dood van de prinses. De koning, die zeer bedroefd was, liet een ijzeren doodskist voor zijn dochter maken en plaatste die boven de ingangsdeur van de Hagia Sophia. Volgens de legende laat de slang de prinses zelfs niet na haar dood met rust, en er wordt nog steeds verteld dat er 2 gaten op de kist zitten die veroorzaakt zijn door de beet van de slang.
Het is dan ook niet bekend wanneer de toren precies is gebouwd, maar er wordt aangenomen dat hij in de twaalfde eeuw door de Byzantijnse keizer Manuel I is gebouwd. Wat we wel weten is dat de toren is gebouwd als verdedigingstoren met als grootste doel: de aanvallen op Istanbul voorkomen, handelsschepen controleren en belastingontduiking voorkomen. Hierdoor deed de toren ook dienst als een soort douanegebouw. De Grieken hadden het eiland waarop de toren staat ooit ook gebruikt als graf.
Het jaar 1453 was het jaar waarin de Ottomanen onder leiding van Fatih Sultan Mehmet Constantinopel wisten te veroveren en de eerste stappen werden gezet om er Istanbul van te maken. Volgens historicus Tursun Bey werd met de verovering van Istanbul, de Leandertoren gerenoveerd en wellicht ook herbouwd. Daarnaast schreef hij dat er kanonnen werden geplaatst door de sultan om de veiligheid van de zeestraat te vergroten. Tijdens de Ottomaanse periode had het naast verdedigingsfort ook functies zoals een deportatiestation en quarantaineruimte tijdens de pestepidemie in de 19e eeuw. De oorspronkelijke functie, namelijk als vuurtoren dienen, heeft het sinds de eeuwen die het al bestaat nooit verloren.
Naast de vele verhalen en diens geschiedenis is de Meisjestoren ook belangrijk omdat het de enige nog overgebleven Byzantijnse monument van Üsküdar is. De beroemde Turkse ontdekkingsreiziger Evliya Çelebi beschreef de Meisjestoren als volgt:
Het is een vierhoekige, kunstig gebouwde hoge toren in zee, één pijlschot verwijderd van het land. De hoogte is precies 80 (tachtig) el. De oppervlakte is tweehonderd treden. Het heeft deuren aan twee kanten.
Het is een vierhoekige, kunstig gebouwde hoge toren in zee, één pijlschot verwijderd van het land. De hoogte is precies 80 (tachtig) el. De oppervlakte is tweehonderd treden. Het heeft deuren aan twee kanten.
De funderingen van de huidige toren en belangrijke delen van de benedenverdieping stammen uit de periode van Mehmed II. Het bordes rond de toren is breed. Op een marmeren plaat in de vorm van een medaillon erboven bevindt zich een tuğra tughra van Sultan Mahmut II, die de toren zijn huidige vorm gaf, gedateerd 1832.
Restauratie
Belangrijk om te vermelden: de Meisjestoren is niet 1 keer, maar in de loop van de jaren meerdere keren gerestaureerd. Zo werd de toren in 1509 beschadigd bij de aardbeving (“Kleine Apocalyps”), waarna het werd gerepareerd door Hayrettin, de beroemde architect uit die tijd die vele werken repareerde. In 1690 was het wederom een aardbeving waardoor de toren gerepareerd moest worden. In het jaar 1721 waren de werkzaamheden om de toren te gebruiken als vuurtoren afgerond, maar deze keer vatte het vlam door de gebruikte olielampolie en brandde het af. De nieuwe toren die in zijn plaats werd gebouwd, werd opgetrokken in metselwerk.
Vlak voor de oprichting van de Republiek Turkije werd de toren opnieuw als vuurtoren gebruikt, maar met name in de 18e eeuw moest de toren nog meerdere keren gerestaureerd en gerepareerd worden om het gebouw te kunnen behouden. In 1944 werd de grond verstevigd en in het begin van de jaren tachtig deed het dienst als radarstation voor militaire doeleinden. De laatste restauratie was in het millenniumjaar 2000, net na de aardbeving van 1999 werden onder meer stalen dwarsverstevigingen aangebracht op de buitenmuren van de toren. Tevens werd de toren omgetoverd tot een plek waar bezoekers kunnen genieten van versnaperingen terwijl ze uitkijken over de Bosphorus.
In een poging om de iconische toren van Istanbul een nieuw leven in te blazen, heeft het Turkse Ministerie van Cultuur en Toerisme na 22 jaar een restauratieproject opgestart met de titel “De Meisjestoren Opent Zijn Ogen Opnieuw”.
“Het ministerie blijft met grote zorgvuldigheid werken om het unieke erfgoed van onze geschiedenis aan het licht te brengen en om de artefacten van onze beschaving te beschermen. Vanuit deze verantwoordelijkheid starten we een nieuw project rond de Meisjestoren, een van de symbolen van Istanbul,” zei minister van Cultuur en Toerisme Mehmet Nuri Ersoy op een persconferentie die destijds bij de Meisjestoren werd gehouden.
In het kader van de restauratiewerkzaamheden zal het dak boven de binnenplaats van de Meisjestoren worden verwijderd, zullen de cementvoegen op de oorspronkelijke muren van de stadsmuren en de toren worden schoongemaakt en zullen nieuwe voegen worden gemaakt met Khorasan-mortel en zullen de binnenplaats en de buitenvloeren worden hersteld tot het oorspronkelijke materiaal dat in de historische documenten is vastgelegd. Er zijn ook technische details, zoals de versterking van de koepel met koolstofvezels. Het idee is dat het in oktober 2022 weer heropend wordt.
AK Partij
Ondanks de plannen en het aantrekken van beroemde projectadviseurs professor Zeynep Ahunbay en Han Tümertekin hebben Turkse burgers grote vraagtekens bij deze restauratie. Buiten het feit dat de foto’s die genomen zijn voor veel verontwaardiging zorgden, is het vooral het track record van de AK Partij die het meeste zorgen baart. De regeringspartij staat bekend om restauraties die niet trouw zijn aan de essentie en tijdsgeest van weleer.
Zo tweette iemand het volgende:
- Ze hebben het 12 duizend jaar oude Bodemloze Meer opgedroogd
- Ze sloopten het 11 duizend jaar oude Hasankeyf
- Sloopten het tweeduizend jaar oude Şile Kasteel en veranderde het in een Sponge Bob kasteel
- Ze ruïneerden de 300-jaar-oude Meisjestoren
- Ze gingen het Salda Meer binnen met een bulldozer en deden hetzelfde met de Kaz Bergen
- Uzungöl werd uitgeleend aan de Arabieren.
Ook werd in 2015 onder meer de trappen en stoelen in het antieke theater van Aspendos te Serik / Antalya met wit marmer in plaats van het originele donkergrijze gerestaureerd. De in de 2e eeuw na Christus op twee heuvels gebouwde theater is nu een mix van oeroud en spiksplinternieuw geworden. Het bedrijf verdedigde de restauraties door te stellen dat de kleur op lange termijn zal veranderen en de oorspronkelijke donkergrijze kleur zal krijgen.
Exact hetzelfde gebeurde in Hasankeyf toen een 1300 jaar oude Romeinse brug onder water kwam te staan door de restauratiewerkzaamheden. Daarnaast waren de stokoude gebouwen en wegen veranderd in een groot betonblok. Ook dit leverde heel veel kritiek op, maar er werd niets mee gedaan.
Burgers vrezen nu een soortgelijke scenario bij de restauratie van de Meisjestoren. Hilmi Türkmen, de burgemeester van Üsküdar, zei: “De restauratie verloopt zonder problemen. Er is geen probleem. Geloof niet in elke foto die je ziet. Ondanks de officiële verklaring van de burgemeester en het bedrijf dat de restauratiewerkzaamheden verricht met het nieuws dat het origineel hersteld zal worden, is er een storm van kritiek en begint het langzaam maar zeker uit te groeien tot een nationaal issue. Hiermee lijkt het de laatste druppel omtrent de restauraties die tijdens het bewind van de AK Partij zijn uitgevoerd.
Meer artikelen over Cultuur
Día de Muertos: Mexicaanse herdenkingsfeest van de doden met een rol voor de bloem cempasuchil
Wat is Día de Muertos en waarom is het een belangrijke dag voor Mexicanen? En welke rol speelt de bloem …
België, Congo en de menselijke dierentuin uit Belgisch-Congo tijdens Expo ’58
Voor de wereldtentoonstelling van 1958 zette België een 'menselijke zoo' neer waar mensen uit Congo bezichtigd konden worden. Hieronder het …
Waar komt de naam van de stad Londen vandaan?
Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong van de naam Londen, de hoofdstad van Engeland. Hieronder een overzicht van deze …
